Amasra Komisyonu’nda Konuşan Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı, Pervane Arızasına Dikkat Çekti: “Basit Bir Malzemedir, Kısa Süre İçinde…
TBMM Amasra Maden Kazasını Araştırma Komisyonu’nda sunum yapan Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı Çağlar Öztürk, faciaya yol açtığı düşünülen pervane arızasına ilişkin “Kelepçe arızası olarak ifade edilen durum muhtemelen pervane arızası olmayıp pervane vantüp (esnek hava borusu) bağlantısı ya da iki vantüpün bağlantısı için kullanılan basit bir malzemedir. Bu malzemenin temininden kaynaklanan sorun aynı vardiya içinde kısa bir süre içinde giderilebilir” dedi.
Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ait maden ocağında 14 Ekim 2022 tarihinde meydana gelen ve 42 madenci yaşamını yitirmesiyle sonuçlanan faciaya ilişkin TBMM’de kurulan Amasra Maden Kazasını Araştırma Komitesi bugün toplandı. Komitede bugün Maden Mühendisleri Odası, Polyak Eynez Güç Üretim Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve İmbat Madencilik Güç Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin yetkilileri sunum yapıyor.
Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel’in akabinde Maden Mühendisleri Zonguldak Şube Lideri Çağlar Öztürk sunum yaptı. Öztürk, Amasra’daki kazanın nedenlerine ait şu değerlendirmeleri yaptı:
“Kesin olmamakla birlikte, eldeki datalar incelendiğinde grizu patlamasının 2. kartiye, -320 kalın damar baş tabanyolu içinde olduğu bedellendirilmektedir. Birinci patlamayı müteakip oluştuğu düşünülen toz ya da gaz patlama ve/veya patlamalarının ise 1. patlamanın tesir alanı içinde kalan hazırlık ve üretim panolarında ya da bunların ilişki yollarında olduğu varsayılmaktadır. -300 ve -350 Kat lağımlarında bulunan su barajları, alev topunun sönümlenmesi ve patlamanın daha geniş alanlara yayılmasını önlemek açısından değerli rol oynamıştır. Taş tozu uygulamasının rekup lağımlar ve kömür içindeki yollardaki yetersizliği ise olası kömür tozu patlaması oluşumunda tesirli olduğu düşünülmektedir. Havalandırılmayan bacalarda birikmiş olan metan gazı da olası ikincil patlamalar açısından değerlendirilmedi.”
“DENEYİMLİ ELEMANLAR PASİF GÖREVDE”
Çağlar, kazaya ilişkin idari etkenleri de açıklayarak, şunları sıraladı:
“Özellikle teknik elemanlar ortasında misyonda yükselme yazılı imtihanlarında başarılı olmuş, fakat kelamlı mülakatlarda başarısız gösterilmiş ya da elenmiş olan işçinin moral motivasyonunun aşağıya çekilmesi, kimi elemanların tecrübeye ve iş bilgisine bakılmaksızın pasif misyonlara getirilmesi, yıllarca vekaletle iş yürütümü yapan amirlerin memur, memurların amir konumuna dönüştürülmesi sonucu iş barışının bozulmuş olması da ayrıyeten araştırma konusu yapılmalıdır.
Bilgi ve tecrübesi yüksek teknik çalışanın, emeklilik yaşını doldurmalarına çok uzun mühletleri kalmasına karşın, üstte sayılı nedenler hasebiyle emekli olmaları nedeniyle; bilgi ve tecrübenin yeni işe alınan teknik işçilere aktarılmasında problemlere yol açmış, kurumsal hafıza zayıflamış ve kesintiye uğramıştır.
“TECRÜBESİ BULUNMAYAN KİŞİLER YERALTINDA GÖREVLENDİRİLDİ”
Müessese Müdür Yardımcılığı Teknik Takım Ünitesi’ne idari işçi görevlendirilmesi, atamalarda tecrübe ve liyakat, ATİM Üretimden sorumlu Kurum Müdür Yardımcısının misyonlarının fiili olarak İdari Kurum Müdür Yardımcısına devredilmesi idare hiyerarşisinde bir kopukluğa yol açmıştır. MGİ (Merkezi Gaz İzleme) servisinde tekniker olarak çalışırken; ocak mühendisliği ve/veya mühendislik deneyimi bulunmayan bir kişinin Üretim Başmühendisliği üzere değerli bir vazifeye atanması iş yürütümü açısından yanlışsız bir yaklaşım değildir. Benzeri örnekler Kurumun tüm ünitelerinde görülmektedir. Deneyimli birçok işçi çeşitli münasebetlerle pasif vazifelere çekilirken, yeraltı deneyimi bulunmayan bireyler çok değerli vazifelere getirilmektedir.”
Çağlar, kazanın teknik nedenlerini de aktararak, “Ocağın en alt katı olan -350 berbatın alt kotlarına yapılan desandre hazırlık çalışmaları incelendiğinde; genel madencilik prensipleri ile uygun olmadığı değerlendirilmektedir” dedi. Çağlar patlamaya neden olduğu düşünülen bozuk pervaneye ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
“-320 kalın damarı havalandıran pervanelerden birisinin olayın yaşandığı sırada arızalı olduğu için çalışmadığı söz edilmektedir. Pervane arızalarına ocak içinde müdahale edilmez, dışarıdan yedek pervane gelir montajı yapılır ve arızalı pervane dışarı çıkarılır. Lakin kelepçe arızası olarak tabir edilen durum muhtemelen pervane arızası olmayıp pervane vantüp (esnek hava borusu) teması ya da iki vantüpün teması için kullanılan kolay bir gereçtir. Bu gerecin temininden kaynaklanan sorun tıpkı vardiya içinde kısa bir mühlet içinde giderilebilir. Pervane arızasının 14 Ekim günü saat 11.00’da başladığı ifade edilmiştir. Olay saati itibariyle kelepçenin takılmadığı ve pervanenin çalışmadığı bilinmektedir.
“PERVANE İHTİYACI PATLAMA SINIRININ ÇEKİLEBİLECEĞİNİ GÖSTERMEKTEDİR”
Komisyonunuza TTK tarafından yapılan sunumda; ‘Arızalı pervanenin çalışması halinde bile sisteme çok küçük (30 m3/dak) bir katkısı olacağı’ söz edilmiştir. -320 Kalın Damar hazırlık baş tabanyolunun havalandırması için 1 adet 30 HP, 3 adet 40 HP pervane kullanılmış olması daha evvel karşılaşılan bir durum değildir. Bu uygulama metan gazının seyreltilmesi konusunda bir sorun yaşandığını göstermektedir. Münasebetiyle 4. pervaneye muhtaçlık duyulması çok küçük ölçüdeki havanın da alt patlama hududunu (LEL) aşağıya çekebileceğini göstermektedir. Örneğin 240 m3/d hava içinde yüzde 5 alt patlama hudut kıymetine ulaşan metan gazının 270 m3/d hava içinde yüzde 4.44 kıymetine, yani alt patlama hududunun altına indiğini görebiliriz.”
