Emre ERGÜL
Çin’de bir kelebek kanat çırparsa ABD’de fırtına çıkarabilir… Bu “kelebek etkisini” anlatan bir sözdür. Dünyanın en büyük üçüncü pamuk üreticisi olan ABD’nin “pamuk merkezi” Teksas, 2022’de tarihinin en kötü kuraklığını yaşadı. Latife değil ama resmi rakamlara göre Teksaslı çiftçiler pamuk hasadının yüzde 74’ünü çöpe atmak zorunda kaldı. “Pamuksuz” ise ABD’deki ürün fiyatları üzerinde önemli bir etkiye sahipti.
Bayan ped fiyatları yüzde 13,
Bebek bezi fiyatları yüzde 21,
Tıbbi amaçlı pamuklu ped fiyatları yüzde 9,
Gazlı bez fiyatları yüzde 8 arttı.
(Not: ABD’de 2022 yıllık enflasyon yüzde 6,5.) Batı Teksas’taki durumun tüm dünyada kelebek etkisine dönüşmesinden korkuluyor. Ekonomistler NYT’ye “Batı Teksas’taki pamuk hasadındaki düşüşün etkisi Amerika’nın ötesine, dünyanın dört bir yanındaki mağazalara ulaşacak” dedi. NYT, Procter and Gamble’ın ürettiği Tampax hijyenik pedi örnek olarak gösteriyor: “Geçen yıl ABD’de Tampax fiyatını artıran şirket, tüm dünyaya 4,5 milyar kutu Tampax gönderiyor.”
Dallas üreticisi Sam Clay, “pamuksuz” anlayışının eserlere nasıl yansıdığını şöyle özetliyor: “Bir yıl önce 35 dolara Wrangler marka bir jean aldım. Şimdi aynı ürün 58 dolar!” Pazar araştırma şirketi NielsenIQ’dan Nicole Corbett mevcut durumu şöyle özetliyor: “İklim değişikliği artık enflasyonun gizli faktörü.”
ABD’de üretilen pamuğa “plastik malçlı pamuk” (yayla pamuğu) adı verilir. 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre kuraklık, Teksas’ın batısındaki Arizona eyaletinde de pamuk ekimini vurdu. Eyaletteki pamuk hasadı 2036-2065 ortalarına kadar yüzde 40 düşecek.
