Hepimiz en az bir kez aynı madeni parayı tekrar tekrar atmaya çalışmışızdır, sonunda bozuk para tekrar tekrar otomatlara geri döner. Ne yazık ki, ne kadar inatçı olursak olalım, bazı otomatlar belirli madeni paraları kabul etmeyebilir.
Otomatların çalışma prensibini anladığınızda, otomatlara tekrar tekrar para atmaya çalışmaktan vazgeçebilirsiniz. Çünkü günümüzde otomatlar çok kapsamlı bir çalışma prensibine sahipler ve paranın tüm detaylarını tespit edebiliyorlar.
İlk çıktıklarında sahte paraları ayırt edemiyorlardı ve bu yüzyıllar önceydi.
Otomatlar bugünkü halini almadan önce çok daha kolay bir sistemle çalışıyordu. İlk önce MS 1. yüzyılKullanıldığı bilinen bu makineler o zamanlar şeker ve sakız dağıtmak için kullanılıyordu.
1893’te bir çikolata şirketi olan Stollwerck, para karşılığında çikolata alabilecekleri halka açık bir yere ilk otomat makinesini kurdu. Ama bu otomat Sahte parayı ayırt edemiyordu. Bugün kullandığımız otomatlar adeta sahte para avcılığı yapıyor. Peki otomatlara koyduğumuz 1 TL nasıl bir yolculuktan geçiyor?
Otomatik satış makinesine attığınız 1 TL, önce bir dizi ışık sensörü tarafından karşılanıyor.
Attığınız madeni paranın kalınlığı, yüksekliği ve boyutu ilk olarak bu ışık sensörleri tarafından anlaşılır. Bunun için sıfır 1 TL’nin ölçüleri makinenin bilgi bankasına kaydedilir. Böylece makine bu boyutların dışındaki paraları da bulabilmektedir. Bunun ‘sahte’ olduğunu söyleyebilir.
Işık sensörlerinin testinden geçen para bu kez elektromıknatıslarla kaplanıyor.
Bu elektromıknatıslar, madeni paranın yapıldığı malzemeyi anlamak için kullanılır. içinde malzemeler nelerdir ve ne kadarBu, otomatlardaki elektromıknatısların yardımıyla tespit edilebilir.
Kullandığımız 1 TL’de çinko, nikel ve bakır bulunan. Bu malzemelerin oranı önceden belirlenmiş standartlara uygun olmalıdır. Sahte paralarda kullanılan malzemeler çoğu zaman bedelsiz ve hatasız oranlarda olduğu için paranın iletkenliği farklıdır.
Bu, elektromıknatısların madeni paranın içindeki farklı öğeleri algılamasına yardımcı olur ve geçersiz madeni parayı kolay bir şekilde tespit edebilir.
Otomatlar daha sonra topladıkları bilgilerin “doğruluğunu” veri tabanına koyarlar. önceden girilmiş standartlarla karşılaştırıldığında. Madeni para daha önce bilgi bankasında yer alan boyutta değilse ve farklı bir gereçten yapılmışsa otomat bu parayı diğerlerinden ayırarak iade eder.
Otomat makinesine atılan paranın yolculuğuna bir görselle bakalım:
Yeni basılan 1 TL’nin bazı otomatlar tarafından kabul edilmemesinin nedeni buydu.
Darphane’den yapılan açıklama ile yeni 1 TL yükünün yaklaşık yüzde 20’sini kaybetti.Aynı zamanda yarım milimetre incelme yaşayan madeni paralar, yeni 1 TL’ler bu otomatların veri tabanında kayıtlı standartlara uymadığı için otomatlar tarafından kabul edilmedi.
Otomat makinelerinin bilgi tabanına yeni oranlar işlenmeye başladığında da bu durum geçerlidir. Sorun yavaş yavaş çözülmeye başlandı.Madeni paralar üzerindeki bu tağşiş uygulamasına ilişkin yazımızı aşağıda bulabilirsiniz:
Otomatlar ise bu küçük farklılıkları bile anlayabildikleri için çok değerli bir misyona sahipler.
Madeni paranın uydurma olduğunu anlamak kağıt paradan çok daha zordur. Sonuç olarak madeni paralar daha az değerli olduğu için çoğumuz fabrikasyon olup olmadığına bile dikkat etmiyoruz. Bu nedenle, geçersiz paralar çok daha fazla piyasada uzun süre dolaşabilir.
Bir şişe su almak için çöpe attığınız 1 lira bile otomat tarafından inatla size iade ediliyor. büyük olasılıkla sahteolduğunu söyleyebiliriz.
